Odpowiedzialność za długi małżonka

W jakich sytuacjach trzeba spłacić długi małżonka?

Odpowiedzialność współmałżonków za długi zaciągnięte przez jednego z nich to temat mający duże znaczenie i wzbudzający zazwyczaj wiele emocji. Zdarzają się przecież sytuacje, gdy jeden z małżonków bez czytania i w zaufaniu podpisuje dokument przedstawiony mu przez drugiego z małżonków, który to oznacza zgodę na zaciągnięcie poważnego zobowiązania finansowego. Często wynika z to braku wiedzy na temat konsekwencji prawnych jakie mogą z takiej zgody wynikać.

W momencie gdy wydano tytuł egzekucyjny skierowany wyłącznie przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim, wierzyciel ma możliwość złożenia osobnego wniosku o nadanie klauzuli wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika.

Aby sąd wydał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu przeciwko partnerowi osoby zadłużonej, wierzyciel powinien wykazać, że zobowiązanie to powstało za jego zgodą. Inna okoliczność to zobowiązanie powstałe w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa wchodzącego do wspólnego majątku małżonków. Fakty te można potwierdzić dokumentem urzędowym, prywatnym lub orzeczeniem sądu zastępującym oświadczenie małżonka dłużnika o zgodzie na czynności zaciągnięcia zobowiązania.

Odpowiedzialność małżonka dłużnika będzie wtedy ograniczona w zależności od podstawy prawnej wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Gdy zapadnie decyzja sądu, komornik będzie mógł zająć tę część majątku małżonka dłużnika, które jest objęta wspólnością majątkową. W innym przypadku zajęte może być przedsiębiorstwo będące wspólną własnością obojga partnerów.

Ze wskazanego dokumentu urzędowego lub prywatnego musi w sposób jednoznaczny wynikać, że małżonek dłużnika wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania lub też potwierdził jego zaciągnięcie. W zależności od dokumentu, wymagane są określone dowody potwierdzające jego wiarygodność. Dokumenty prywatnie ocenia sąd według uznania w oparciu o zebrany materiał. Dokumenty urzędowe są z domniemania uznawane za autentyczne oraz zgodne z prawdą.

Uzyskanie takiej klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika nie jest możliwe, gdy dług zaciągnięty został przed powstaniem wspólności majątkowej, czyli najczęściej przed zawarciem małżeństwa. W zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności małżonek dłużnika może powoływać się na tzw. okoliczności wyłączające istnienie wspólności ustawowej w dacie powstania zobowiązania. Do okoliczności takich można zaliczyć:

• orzeczenie unieważniające małżeństwo,
• orzeczenie rozwiązujące małżeństwo przez rozwód,
• orzeczenie ustalające nieistnienie małżeństwa.

Podobny skutek osiągnięty zostaje w przypadku przedstawienia umowy majątkowej ustanawiającej rozdzielność majątkową lub też orzeczenia ustanawiającego rozdzielność majątkową przez sąd.

Osoby, które podpiszą umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową już po powstaniu zobowiązania nie ustrzegą się przed wspólną odpowiedzialnością. Jest to bowiem czynność podjęta już po fakcie zaciągnięcia długu, która nie ma wpływu na dopuszczalność nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

Warto także zwrócić uwagę na to, że czasami rozdzielność majątkowa powstaje z mocy samego prawa. Może to być efektem ubezwłasnowolnienia, ogłoszenia upadłości przez jednego z małżonków oraz wydania orzeczenia o separacji. Okres utrzymywania się rozdzielności powstałej na skutek tych przyczyn kończy się z chwilą ich ustania. W chwili uchylenia ubezwłasnowolnienia, umorzenia, zakończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, a także z chwilą zniesienia separacji, między małżonkami ponownie powstaje wspólność majątkowa.